Şimdi Sağlık Şimdi Sağlık
Çocuklarda protez kullanılırken nelere dikkat edilmeli?
Uygun ölçülerde üretilmeyen protez çocuğun hayatını olumsuz etkiliyor
Araştırmalara göre erken yaşta protez kullanımına başlamak öz güven kaybını ve psikolojik hasarları azaltıyor. Çocuklarda ampütasyon sonrası kalan ekstremite bölümünün büyüme özelliğine devam ettiğini belirten uzmanlar, uygulanacak protezin rahat ve hafif olmasının yanı sıra yaraya yol açmaması için yumuşak materyalden üretilmesi gerektiğini ifade ediyor. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uzmanı Kübra Akkalay, amputasyonların hem çocuğu hem de çocuğun ailesini psikolojik olarak olumsuz etkilediğini vurgulayarak uygun ölçülerde üretilmeyen protezlerin çocuklar üzerinde daha fazla yıkıcı etkiye sebep olduğuna dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Ortopedik Ortez ve Protez Program Başkanı Öğr. Gör. Kübra Akkalay, çocuklar için protez üretimi ve kullanımı ile ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu, tavsiyelerini paylaştı.
Erken yaşta kullanım öz güven kaybını azaltıyor
Çocuklarda ampütasyon sonrası kalan ekstremite bölümünün büyüme özelliğine devam edecek olmasından dolayı ampütasyon yöntemi, ampütasyon seviyesi ve protez uygulamasının çok önemli olduğunu belirten Kübra Akkalay, “Konjenital sebeplerden dolayı ampütasyon olacak çocukların aslında bir kayıpları olmadığı gibi, yapılan her protez onlar için vücut bütünlüğünü tamamlayıcı ve fonksiyonelliğini sağlayıcı oluyor. Kabullenmeme durumu edinsel ampütasyonlara göre daha azdır. Son zamanlarda yapılan araştırmalarda erken yaşta protez kullanımına başlanmasının öz güven kaybını ve psikolojik hasarları azalttığı gözlemlendi.” dedi.
Çocuk protezleri rahat ve hafif olmalı
Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uzmanı Kübra Akkalay, çocuk protezlerinin rahat ve hafif olmasının yanı sıra aksının da anatomik aksa uygun olması gerektiğini vurguladı ve sözlerine şöyle devam etti:
“Çocuk protezleri iyi stabilite sağlayabilmeli, fazla terlemeye sebep olmamalı, cildi aşırı irrite etmemeli, kızarma ve yara olmaması için üretiminde yumuşak materyaller kullanılmalı. Amputasyon olacak hastalar multidisipliner olarak ele alınmalı. Cerrahın hastayı, Ortez-Protez Teknikeri veya Ortotetist-Protetist ile protez öncesi ve sonrası rehabilitasyonu yapacak fizyoterapist ile beraber değerlendirmesi önemlidir. Hastanın genel durumu, ampütasyon seviyesi, ampüte uzvun güç durumu, güdüğün boyu, güdükteki yumuşak doku durumu, eklem hareket açıklığı protez seçimi ve rehabilitasyon için büyük önem taşıyor. Erişkinlerde görülen komlikasyonlar çocuklarda da görülebiliyor. Amputasyon sonrası görülebilecek komplikasyonlar çocuklarda sık revizyona neden olabilir. Çocuklarda büyüme devam ettiği için protezlerin çocuğa uygunluğu kontrol edilmeli ve gerekirse yıllık protezler değiştirilmeli.”
Amputasyonlar psikolojiyi olumsuz etkileyebiliyor
Amputasyonların hem çocuğu hem de çocuğun ailesini psikolojik olarak olumsuz etkilediğini belirten Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Uzmanı Kübra Akkalay tavsiyelerini şöyle sıraladı:
- Çocuk ve ailesi psikososyal yönden değerlendirilmeli,
- Çocuğun sosyal yönden ilk basamak olan okul hayatına devam etmesi kolaylaştırılmalı,
- Yara bakımı protez kullanımı için önem taşıdığı için güdük ve protez bakımı uzmanlar tarafından ailelere iyi anlatılmalı,
- Bu bakımları çocukların yapmasına teşvik etmeleri için ailelere bilgi verilmeli,
- Çocukların güdüklerinde yara olmamasına ve ilgili eklemlerde kontraktür gelişmemesine dikkat edilmeli,
- Ev içi düzenlemeler yapılarak ilk önce ev içinde sonra da dışarı alanda bağımsızlığı sağlanmalı.
Yanlış ölçüyle üretilen protez hayatı olumsuz etkiliyor
Uygun ölçülerde üretilmeyen protezlerin çocuklar üzerinde daha fazla yıkıcı etkiye sebep olduğunu vurgulayan Kübra Akkalay, “Psikolojik problemlerle beraber kabullenmeme durumu görülebilir. Uygun yapılmayan protezlerden dolayı rehabilitasyon sürecinde, büyüme ve gelişiminde gecikme görülebilir. Çocuğa uygun yapılmayan protezler ile yapılacak hareketler ve hareket çeşitliliği azalırken sarf edilecek efor artıyor. Çocuğun bağımsız olarak hareket etmesi azalıyor, bununla birlikte sosyal ve okul hayatı da olumsuz etkileniyor.” ifadelerini kullandı.