Şimdi Sağlık Şimdi Sağlık
Belirsiz Kayıp ve Yaslanamamak
Hayatta her şeyin bir bedeli vardır yaşamanın bedeli ise kayıptır. Şüphesiz bizim için en önemli sayılabilecek kayıpların başında sevdiğimiz bir kişinin kaybı gelir. Kayıp sonrasında ise yas süreci eşlik eder, fakat kayıp denildiğinde sadece ölüm gelir akıllara hâlbuki bizim için önemli olan her şey kayıp olabilir örneğin, meslek kaybı, rol kaybı, sağlık kaybı, ülke kaybı, maddi kayıp bunun gibi pek çok şeyi sıralayabiliriz. Kayıp sonrasında derin bir hüzün ve keder yaşanılır kayba adapte olmak ve kapanışın olabilmesi için kayıp sonrasında sağlıklı bir yasın yaşanması gerekir. Sağlıklı yas süreci zihnin kapanışa olan ihtiyacını karşılar, aynı zamanda yas kişileri dönüştürür ve yaşama tekrardan bir adaptasyon sürecini başlatıp sonrasında ise süreci sona erdirir fakat bazı kayıplar vardır ki kayıp net belli değildir çok duyduğumuz bir sözcük vardır, var ama yok, yok ama var kaybın net belli olmadığı durumlarda yas yaşanılamaz ve yas, yerini donmuş kedere bırakır ve zihinde bir türlü kapanış olmaz bu durumu belirsiz kayıpta görürüz.
Belirsiz kayıp nedir; sevilen şeyin kaybından emin olamama durumudur varlığın ve yokluğun net belli olmadığı duygusal yükü ağır olan bir süreçtir, belirsiz kaybın iki boyutu vardır bir kayıp sonrasında yasın yaşanabilmesi için psikolojik olarak ve fiziksel olarak kaybın yaşanması gerekir belirsiz kayıpta bazen psikolojik kayıp vardır ama fiziksel kayıp yoktur bazen ise fiziksel kayıp vardır fakat psikolojik olarak kayıp yokmuş gibi yaşanılır. Fiziksel olarak var ama psikolojik olarak olmayan kayba örnek olarak;
Alzheimer hastası olan ya da madde bağımlısı kişilerin yakınlarının yaşadığı örneği verilebilir, kişi fiziksel olarak vardır fakat psikolojik olarak yoktur. Fiziksel olarak hayatımızda olan bu kişiler eskisi gibi bizimle değillerdir roller değişmiştir. Belirsiz kaybın diğer boyutu olan fiziksel olarak yok ama psikolojik olarak kaybın varmış gibi yaşanması bu duruma örnek olarak evi terk etmiş eş, unutulmayan eski aşklar, göç gibi durumlar, belirsiz kaybın psikolojik olarak belirsiz boyutudur bu durum zihinde çelişki meydana getirir yasın yaşanmasını engeller. Belirsiz kayıp rol karmaşası yaşatır örneğin eski sevgilisi tarafından terk edilen kişi onun varlığını zihninde sanki her an yanındaymış gibi yaşatır ve bu kişin dönüşmesini ve yaşama adapte olmasını yeni ilişkiler edinmesini engeller ve yaşadığı kederi dondurur. Donan keder kişin hayata bağlanmasını, dönüşmesini engeller ve depresif duygu içinde yaşatır uzun süreli depresyon ve psikiyatrik rahatsızlıklarda belirsiz kayıpların olma ihtimali vardır. Belirsiz kayıp kederi dondurduğu gibi bilişsel olarak karar mekanizmasını, sınırlarımızı da zedelemeye başlar. Bugünü yaşayabilmek donan kederle baş edebilmek için belirsiz kayıplarımızı belirli hale getirmek onlara yeni anlamlar yüklemekle başlayabiliriz ve unutmayalım ki her şeyin yasını tutmaya müsaade edelim yaşamın bedeli olan kayıpla mücadele yerine ona izin verelim her kayıp başka bir şeye dönüşür biz yasını tuttuğumuz müddetçe.
Uzm. Klinik Psikolog
Zinet Tunç