Şimdi Sağlık Şimdi Sağlık
Vitamin ve mineral takviyelerinin kullanımı
Vitaminler ve minerallerin vücutta birçok farklı işlevlerde düzenleyici rol oynayan, enerji üretimine yardımcı olan, eksikliğinde metabolik bozukluklara sebep olabilen organik maddeler olduğunu ifade eden Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Zeynep Gizem Özdel Ergün, “Vitaminler ve mineraller beslenme ile gıdalardan ve diğer doğal kaynaklardan vücuda alınabilir veya D vitamini gibi doğal (güneşlenme) yollarla vücutta sentezlenebilirler” dedi.
Vitaminlerin ve diğer minerallerin vücudun sağlıklı gelişimi, sindirim fonksiyonları, enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanması açısından oldukça önemli olduğu da bilindiğini belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Zeynep Gizem Özdel Ergün, “2018 yılında Ulusal Gıda ve Beslenme Kongresinde, ülkemizde vitamin ve besin takviyesi kullanım oranı yüzde 11,8 olarak bildirilmiştir. Halen devam etmekte olan Covid-19 pandemi sürecinin de etkisi ile 2021 yılı Ocak ayında ülkemizde yayınlanan gıda takviyeleri kullanım alışkanlıkları ile ilgili yapılan bir araştırmada bu oran yüzde 35,3 olarak bulunmuş ve bireylerin bu takviyeleri çoğunlukla bağışıklık güçlendirmek için kullandıkları belirlenmiştir. Bilindiği üzere vücut vitamin ve minerallerin kan dolaşımında gerekli olduğu kadarını tutar, geri kalan miktarını depolar veya böbreklerle atılımını sağlar. Yapılarına göre suda ve yağda çözünen vitaminlerin belirli aralıklarla tüketilmesi gerekmektedir. Suda çözünen B ve C grubu vitaminler vücudun ihtiyacından fazla miktarda alındığında, artan miktar genellikle vücutta depolanmaz (B12 vitamini hariç), idrar ile atılır bu nedenle daha sık aralıklarla tüketilmesi gerekir. Yağda çözünen vitaminler (A, D, E, K) ise depolandığı için vitamin özelliğine göre değişmekle birlikte 2-5 ay alınmasa bile eksiklik görülmeyebilir. Buna rağmen ülkemizde en çok görülen vitamin ve mineral eksikliği B12 ve D vitaminleri, demir, çinko ve magnezyum olarak bilinmektedir” dedi.
Vitaminler vücutta metabolizma, büyüme, gelişme, görme, üreme, cilt bütünlüğü, bağışıklık sistemi, enerji üretilmesi gibi önemli faaliyetlerde etkin olduğu için dışardan alınan takviye vitaminler enerjiyi artırmak, bağışıklığı güçlendirmek, eklemlerini, kalp ve genel sağlığı korumak bazen de yaşlanmayı geciktirmek (hücre yenilenmesi) için kullanıldığını ifade eden Dr. Zeynep Gizem Özdel Ergün, “Vitaminlerin en iyi şekli ilaç halinde olanlar değil gıdalarda bulunanlardır. Dengeli ve sağlıklı beslenen bir çocuk, günlük beslenmesiyle yeterli vitaminlerini ve mineralleri karşılayabilir. Ancak günümüzde çoğunlukla beslenme problemi yaşayan çocukları olanlar başta olmak üzere, ebeveynler sağlıklı beslenme alışkanlıklarını geliştirmek yerine çocuklarına reklamlarda gördükleri veya arkadaşlarının tavsiye ettiği pahalı takviye ve vitaminler vererek daha iyi anne babalık yaptıklarına inanmaktadırlar.
Bu nedenle vitamin takviyesi önermek yerine ailelere beslenmede vitaminleri hangi kaynaklardan ne miktarlarda sağlayabileceklerini öğretmek çocuk hekimleri için çok daha önemli hale gelir. 1 yaş altı bebeklerde D vitamini ve demir takviyeleri kullanımı sağlık bakanlığı tarafından önerilmekte olup toplum sağlığı merkezlerinden ücretsiz temin edilmektedir. Bunun yanı sıra ergenlik çağında hızlı büyüme dönemindeki çocuklarda vitamin ve mineral eksiklikleri görülebilmekte ve bazen eksik vitamin bazen de multivitamin takviyeleri gerekebilmektedir, bazı ilaç kullanımları, zayıflama diyeti yapması gereken çocuklarda da boy kısalığı sebebi ile yakın takip edilen çocuklarda vitamin mineral takviyeleri doktor kontrolünde kullanılması gerekebilir. Kontrolsüz kullanılan vitaminler organları yormasının yanı sıra hastalıklara da yol açabilmekte örneğin A vitaminin fazla alınması cilt kuruluğu, karaciğer ve dalak büyümesi, kemik ağrıları; B6 vitamininin aşırı alınması sonucu deride kızarıklık, kaşıntı, alerjiye sebep olabilir.
C vitaminin fazla alınması ishal, karın ağrısı ve idrarda kum-taş oluşumuna yatkınlık; D vitamininin fazla alınması kan kalsiyum seviyesinde yükselme, bulantı, kusma, kabızlık, pankreatit, kalp ritim bozukluğu, böbrek taşı ve hastalıklarına yol açabilmektedir. İştah açması için kullanılan A vitamini, çinko gibi preparatların fazla kullanımının çocuklarda iştahsızlığa yol açabilir. Viral enfeksiyonlardaki bağışıklığın desteklenmesinde kullanılan C ve D vitaminleri, çinko takviyeleri vücutta eksiklikleri durumunda faydalıyken, yeterli düzeyde olduğu durumlarda yararlarının olmadığı saptandı. Benzer şekilde zeka gelişimi için kullanılan Omega3 içeren takviyelerin bilişsel geriliği olan ve beslenmesinde deniz ürünü, ceviz veya avokado gibi Omega 3 içeren besinleri tüketmeyen çocuklarda kullanılması yararlı iken, normal bilişsel gelişimde olan çocuklarda ek bir faydası olmadığı bilinmektedir” diye konuştu.
Kaynak: İHA